Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οραγανισμό Υγείας (WHO), ως υγεία ορίζεται «μια κατάσταση πλήρους σωματικής, πνευματικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλώς η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας».
H φυσιοθεραπεία αποτελεί ένα από τα κυριότερα επαγγέλματα υγείας που συντελούν στην αποκατάσταση, βοηθώντας τους ασθενείς να αναλάβουν ενεργό ρόλο με σκοπό την επιστροφή τους στη καθημερινή λειτουργικότητα. Ο ρόλος του φυσιοθεραπευτή μπορεί να γίνει δυσκολότερος όταν οι ασθενείς κατανοούν όλα τα συμπτώματα και τις δυσκολίες τους ως εκδηλώσεις σημαντικής παθολογίας. Αυτό είναι ένα κομβικό σημείο καθώς οι αντιλήψεις/πεποιθήσεις των ασθενών ως προς την ασθένεια και τη θεραπεία αποτελούν σημαντικούς προγνωστικούς παράγοντες για την αίσθηση υψηλού ή χαμηλού κινήτρου απέναντι στη θεραπεία.
Για παράδειγμα, πολλοί άνθρωποι με χρόνιο πόνο πιστεύουν ότι οι δραστηριότητες που προκαλούν πόνο, θα πρέπει να είναι μάλλον επιβλαβείς. Οι επαγγελματίες υγείας (εν προκειμένω ο φυσιοθεραπευτής και ο ψυχολόγος, πιθανώς και ο θεράπων ιατρός) που χειρίζονται την περίπτωση ενός ασθενούς με πόνο, θα πρέπει να κατανοήσουν με σαφήνεια την εμπειρία του πόνου του ασθενούς και τις πεποιθήσεις του σχετικά με τον πόνο και να αντιμετωπίσουν εκείνες που εμποδίζουν την προσαρμογή. Θα πρέπει να ενισχύσουν τα μηνύματα που μειώνουν το φόβο και το άγχος για τον πόνο, οδηγώντας σε πολλές περιπτώσεις σε μείωση των συμπτωμάτων, βελτιωμένη λειτουργία και επιστροφή στην εργασία.
Επιπρόσθετα, η μειωμένη αυτεπάρκεια μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο στην έκβαση της θεραπείας. Ως χαρακτηριστικό της ανθρώπινης προσωπικότητας, η αυτεπάρκεια μπορεί να εξηγήσει τη χαμηλή εμπιστοσύνη του ασθενούς στην ικανότητά του να ξεπερνά εμπόδια κατά την έναρξη, τη διατήρηση ή την ανάκαμψη από υποτροπή, της θεραπείας. Οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της χαμηλής αυτεπάρκειας είναι εξατομικευμένες σύμφωνα με το στάδιο της θεραπείας στο οποίο βρίσκεται το άτομο καθώς και στα αντιλαμβανόμενα εμπόδια. Για παράδειγμα, η χρήση στρατηγικών όπως: η συμφωνία ρεαλιστικών προσδοκιών, ο καθορισμός στόχων θεραπείας, ο σχεδιασμός δράσης, ο σχεδιασμός αντιμετώπισης δυσκολιών και η θετική ενίσχυση, συμβάλλουν στην αύξηση της αυτεπάρκειας και αυξάνουν το θεραπευτικό αποτέλεσμα.
Κατά την έναρξη της θεραπείας επίσης, οι φυσιοθεραπευτές θα πρέπει να είναι ευαίσθητοι στην παρουσία άγχους, κατάθλιψης και αισθήματος αβοηθησίας και να διασφαλίσουν ότι οι ασθενείς παραπέμπονται σε επαγγελματίες ψυχικής υγείας για κατάλληλη διαχείριση όπως απαιτείται. Ταυτόχρονα, διασφαλίζοντας ότι ο πόνος αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά, ο φυσιοθεραπευτής γίνεται χρήσιμος στη μείωση του άγχους ή της κατάθλιψης που σχετίζεται με πόνο. Είναι πάντα χρήσιμο να ενισχύουμε το μήνυμα ότι η άσκηση είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης τόσο της κακής διάθεσης όσο και των αρνητικών σκέψεων, ενώ παράλληλα βελτιώνεται ο πόνος και η λειτουργικότητα.
Τέλος, μεγαλύτερη κοινωνική υποστήριξη και ενθάρρυνση της άσκησης μπορεί να παρέχει κίνητρα, πρότυπα και καθοδήγηση που μπορεί να είναι σημαντικά. Για το λόγο αυτό πολλές φορές οι επαγγελματίες υγείας οργανώνουν ομαδικά προγράμματα αποκατάστασης που προωθούν τις κοινωνικές επαφές και την υποστήριξη.
Γίνεται φανερό λοιπόν, ότι η εφαρμογή των ψυχολογικών μοντέλων και αρχών στο πλαίσιο της θεραπείας αποκατάστασης αποτελεί «κοινή λογική» και πολλές φορές επιτακτική ανάγκη, καθώς καθιστά δυνατή την κατανόηση της «θέσης» του ασθενούς και παρέχει δυνατότητες αλλαγής και βελτίωσης της λειτουργικότητας.
Άλια Χόταρι
Ψυχολόγος
Ειδίκευση στη γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία (CBT)
